لایحه تأخیرات چیست و چه کاربردی در پروژه های مختلف دارد؟

یکی از مواردی که در مدیریت پروژه بسیار حائز اهمیت می باشد؛ در زمینه پروژه های عمرانی می باشد که نیاز به یک مدیر پروژه می باشد که به خوبی به تهیه و تنظیم لایحه تأخیرات در پروژه های ساخت و ساز و عمرانی مختلف همت کند. حال این سوال مطرح است که لایحه تأخیرات در پروژه های عمرانی چیست و چه کاربردی دارد؟ به همین منظور برای شفاف سازی مطلب در ادامه به ذکر مطالبی پرداخته شده است که با ارائه آن ها می توان درک بهتری از لایحه تأخیرات داشت. بنابراین در صورتی که پروژه های ساخت و ساز زیادی را در دستور کار خود قرار داده اید و نمی خواهید در روند کاری خود خللی وارد شود و در عین حال می خواهید همه مسائل خیلی منظم و سازمان یافته به پیش روند؛ می توانید کار را به کاردان آن سپرده تا با در نظر گرفتن لایحه تأخیرات زیر نظر افراد حاذق و توانمند در این راستا روند کاری خود را با موفقیت به پیش ببرید.

همان طور که کاملا قابل پیش بینی است؛ در هر پروژه عمرانی و عملیات ساخت و ساز و پیمانکاری ممکن است روند پروژه با تأخیراتی همراه گردد که عمده ترین این تأخیرات می تواند در موارد زیر خلاصه بندی شوند:

1. ایجاد هر گونه تأخیر در بازپرداخت ها توسط کارفرمای پروژه
2. ایجاد تأخیر در ابلاغ نقشه ها
3. ایجاد تأخیر با توجه به شرایط جویی نامطلوب
4. ایجاد تأخیر در نوع قراردادها
5. ایجاد تأخیر با توجه به بکار گماشتن یک پیمانکار ضعیف و نامناسب با حجم زیاد کاری
6. ضعف اجرایی و نحوه برنامه ریزی های دقیق و منسجم توسط پیمانکار
7. ایجاد تأخیر در تحویل دادن مصالح لازم ساختمانی
8. تحویل ندادن بخشی از کارگاه به پیمانکار
9. و...

هر یک از موارد بالا به نوبه خود می تواند تأخیرهایی را در روند پروژه های مختلف به وجود آورد و کار ساخت و ساز ساختمانی یا عمرانی در عملیات و پروژه های مختلف را با تأخیرهایی بسیار زیادی مواجه سازد. همان طور که امروزه در ساخت انواع پل ها و جاده ها و سایر پروژه های عمرانی شاهد آن هستیم. اما به واقع چگونه می توان از بروز این تأخیرها در روند کار جلوگیری به عمل آورد؟ بهترین راهکار برای جلوگیری از بروز چنین رخدادی، تهیه و تنظیم لایحه تأخیرات می باشد.

با توجه به مسائلی که در بالا به آن ها اشاره شد؛ لایحه تأخیرات زمانی در پروژه های مختلف طرح ریزی می شود که در پروژه های مختلف انحراف هایی صورت گرفته باشد و روند کار را خیلی کُند و با تأخیر مواجه سازد. بنابراین لایحه تأخیرات به معنای سندی می باشد که به کارفرما ارائه می سازند تا طبق این سند تمامی موانع و مشکلات احتمالی سر را پیمانکار در پروژه مورد نظر را تبیین سازند تا بدین ترتیب با تکیه بر این موارد و پیامدهای احتمالی پیش رو هر یک از طرفین قرارداد بتوانند به طور شفاف و واضح تبعات موجود را در نظر می گیرند تا با برنامه ریزی های خود بتوانند تا حد امکان از بروز هر گونه تأخیر و مانعی سر راه خود جلوگیری به عمل آورند. بنابراین هدف از تدوین لایحه تأخیرات را می تواند شناسایی این عوامل و موانع پیش رو در روند اجرای پروژه و نیز میزان برآورد و سرمایه ای است که پیمانکار برای پروژه مورد نظر نیاز دارد تا با تکیه بر آن روند پروژه را به گونه ای پیش ببرد که کمتر شاهد تأخیرات به وجود آمده باشیم.

با توجه به مسائلی که در بالا ذکر شد؛ به منظور جلوگیری از هر گونه تأخیری می بایست لایحه تأخیرات را تهیه و تنظیم نمود تا طبق این لایحه بتوان تا حد بسیار زیادی از بروز هر گونه تأخیر در روند کار جلوگیری نمود و کار و پروژه مورد نظر را با جدیت و سرعت بیشتری به پیش برد. بنابراین تهیه و تنظیم لایحه تأخیرات در عملیات عمرانی و پروژه های مورد نظر ساخت و ساز بسیار از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. ضمن اینکه باید به این موضوع نیز توجه شود که در صورت وجود هر گونه تأخیر غیر مجازی در روند اجرای پروژه مورد نظر، تبعاتی را در پی دارد که مهمترین آن اعمال جریمه ای می باشد که طبق مفاد قانونی پیمانکار می بایست جریمه مورد نظر را پرداخت نماید. بنابراین با توجه به سخت گیری هایی که در روند پروژه های مختلف پیش روی پیمانکار می باشد؛ هر یک از پیمانکاران بهتر است نسبت به تأخیرهای احتمالی ملزم به اجرای کار باشند تا در روند پروژه خود تأخیر غیرمجازی صورت نگیرد. تهیه و تنظیم لایحه تأخیرات زمان بندی خاص خود را دارد که مهندس مشاور در هر پروژه ای بنا به صلاحدید پیمانکار با توجه به موارد تبیین شده در لایحه تأخیرات تمامی تأخیرهای در حین اجرای کار را مورد بررسی قرار می دهد تا پس از آن مدت مجاز و غیر مجاز را با توجه به توافقی که با پیمانکار صورت می گیرد؛ در نهایت تبیین می سازد و آن را به کارفرمای خود گزارش می دهد تا بدین ترتیب کارفرمای مورد نظر شرایط لازم را سنجیده و در صورت صلاحدید این مدت زمان را می تواند تمدید سازد. در صورتی که تمامی موارد طبق برنامه ریزی ها به پیش روند؛ مشکلی در روند اجرای پروژه به وجود نمی آید و شما می توانید طبق زمان بندی های اعلام شده پروژه مورد نظر را به پیش ببرید.

یکی از برنامه هایی که در خصوص لایحه تأخیرات صورت می گیرد و از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد؛ برنامه زمان بندی مصوب می باشد. این برنامه بدین صورت است که پس از ارائه هر گونه لایحه تأخیرات در پروژه های عمرانی و ساخت و سازهای مختلف و دقیقا پس از آن که مدت زمان اجرای پروژه مجددا توسط کارفرما – طی مراحلی که در بالا به آن اشاره شد- اعلام می گردد؛ طبق چنین شرایطی پیمانکار بهتر است بنا به مشورت ها و هماهنگی های صورت گرفته با مهندس مشاور پروژه مورد نظر اقدام به بروزرسانی برنامه زمان بندی می کند که پیشتر مورد بحث و بررسی قرار گرفت تا بدین ترتیب بتواند جبران کارهای عقب افتاده و تأخیرهای ایجاد شده را بکند. بنابراین با توجه به این مسئله که برنامه فعلی پس از آن که توسط کارفرما تصویب گردید؛ جایگزین بی بدیلی برای برنامه قبلی به شمار می رود؛ مِن بعد می بایست طبق برنامه جاری و زمان بندی مصوب یا به تعبیری دیگر زمان بندی تصویب شده توسط کارفرما فرآیند پروژه را به پیش برد تا ضمن اینکه تأخیری در روند اجرای کار به وجود نمی آید؛ همه مسائل در پروژه مورد نظر طبق چارچوب بندی خاصی صورت می گیرد که می توان به موفقیت در آن پروژه مورد نظر اطمینان خاطر بیشتری داشت.

در هر پروژه و عملیات ساختمانی، دفتر فنی پروژه وظایف سنگین بسیار زیادی را به دوش می کشد که یکی از مهمترین این وظایف – همان طور که بدان اشاره شد- تهیه و تدوین مدارک و مستندات لازم در خصوص لایحه تأخیرات می باشد. تهیه لایحه تأخیرات که به یکی از چالش های بحث برانگیز و حائز اهمیتی تبدیل شده است را مدیران و سرپرست های هر پروژه ای می بایست با دقت نظر خاصی مدیریت نمایند و آن را به پیش ببرند تا هیچ گونه مشکلی بر سر راه پروژه مورد نظر به وجود نیاید. بنا بر همین دلایل است که یک مدیر مدبر می بایست همواره یک الگوی مناسب و رو به جلویی در پیشبرد اهداف مورد نظر در پروژه های گوناگون داشته باشد تا بر طبق مدارک و مستندات لازم در این خصوص و شواهد لازم در زمینه تأخیرات به وجود آمده و علل و عوامل آن بتوانند بهترین تصمیم ممکن را گرفته و در هر پروژه و عملیاتی همواره بدون کوچکترین تأخیر و خللی در روند اجرای کار دست به موفقیت های چشمگیری بزنند.

معمولا با ایجاد تأخیر های به وجود آمده در هر پروژه و عملیات عمرانی، یک پیمانکار می تواند دست به گریبان دلایل و بهانه های بسیار زیادی باشد که از جمله آن ها می توان به تأخیر در بازپرداخت صورت وضعیت ها، تعطیلی پروژه مورد نظر با توجه به شرایط جوی مختلف و انواع حوادث طبیعی و غیر طبیعی دیگر، تحویل ندادن قسمتی از پروژه به آن ها، عدم دسترسی به مصالح لازم یا تأخیر در فراهم نمودن مصالح موجود برای کار و هزاران دلیل و بهانه دیگر که هر یک از آن ها به نوبه خود شاید بتوانند دلیلی بر ایجاد تأخیرهای به وجود آمده در هر پروژه ای باشند؛ ولی یک مشاور و یک مدیر مدبر و کارکشته با تهیه و تدوین لایحه تأخیرات می تواند برنامه های پیمانکار را به گونه ای حرفه ای و مدیریت شده به پیش ببرد که تمامی تأخیرهای احتمالی از بین بروند و بدون هیچ گونه عذر و بهانه ای بتوان خیلی با صلابت و محکم به پروژه مورد نظر روی آورد و با توجه به درایت و توانمندی هایی که در این زمینه دارند؛ بتوانند کار پروژه را با موفقیت به پایان برسانند.