متدولوژی مدیریت پروژه چیست؟
اصطلاح " متدولوژی مدیریت پروژه" اولین بار در اوایل دهه 1960 تعریف شد. زمانی که سازمانهای مختلف تجاری به دنبال روشهای موثر برای دستیابی به مزایای تجاری و سازماندهی کار خود در یک موجودیت ساختار یافته و منحصر به فرد (که بعدا "پروژه" نامیده شد) بودند، ارتباط و همکاری معیارهای کلیدی برای برقراری روابط کاری مولد بین تیمها و ادارات در یک سازمان واحد شکل گرفت. از آن زمان تاکنون، این واژه بارها تغییر و اصلاح شده است. همچنین، تعاریف، عناصر و توابع جدیدی به این متدولوژی اضافه شدهاند. اکنون این سوال مطرح میشود که متدولوژی مدیریت پروژه چیست و چگونه میتوان آن را تعریف کرد؟ در این مقاله، ابتدا تعریف و مفهوم این اصطلاح و محبوبترین متدولوژیهای مدیریت پروژه ارائه و سپس، مراحل مختلف طراحی و استقرار متدولوژی مدیریت پروژه با جزئیات بیشتری توضیح داده میشود.
متدولوژی مدیریت پروژه، یک روش تعریف شده و دقیق به منظور مدیریت یک پروژه است که تضمین محکمی برای انجام کار در زمان مقرر و مطابق با بودجه و نیازهای مشتری فراهم میکند. اجتناب از شکست و کاهش خطرات یک ضرورت اصلی است، زیرا از مهمترین عوامل موفقیت و صلاحیت اصلی تیم مدیریت پروژه است.

انجام پروژه در زمان مقرر و مطابق با بودجه و نیازهای مشتری
امروز ما، متدولوژی مدیریت پروژه را به عنوان مجموعهای از اصول و قواعد گسترده برای مدیریت یک پروژه خاص در نظر میگیریم که دارای یک آغاز و پایان مشخص است. به عبارت دیگر، متدولوژی مدیریت پروژه یک روش ساده برای هدایت تیم از طریق توسعه و اجرای مراحل، فرآیندها و وظایف مختلف در طول چرخه عمر پروژه است.

متدولوژی مدیریت پروژه
با توجه به مطالب بیان شده، متدولوژی مدیریت پروژه، ترکیبی کاملا مشخص از شیوهها، روشها و فرآیندهای منطقی مرتبط است که تعیین میکند چگونه بهترین برنامهریزی، توسعه، کنترل و تحویل یک پروژه در طول فرآیند اجرای مداوم تا زمان اتمام و خاتمه موفقیت آمیز انجام شود. این روش یک رویکرد علمی و منظم برای طراحی، اجرا و تکمیل پروژه است.

برنامه ریزی، اجرا، کنترل و تحویل یک پروژه
دستاوردهای متدولوژی مدیریت پروژه
هدف از متدولوژی مدیریت پروژه این است که ضمن اطمینان از موفقیت در فرآیندهای خاص، رویکردها، تکنیکها، روشها و فناوریها، کنترل کل فرایند مدیریت پروژه را از طریق تصمیم گیری موثر و حل مسئله فراهم کند. به طور معمول، متدولوژی مدیریت پروژه، اسکلتی را برای توصیف عمیق هر مرحله ارائه میدهد، به طوری که یک مدیر پروژه به خوبی میداند که برای تحویل و اجرای کار مطابق با برنامه، بودجه و مشخصات مشتری، چه کاری را باید انجام دهد.

کنترل کل فرایند مدیریت پروژه
با توجه به تعاریف ذکر شده، اگر متدولوژی مدیریت پروژه به طور مناسب انتخاب شده است، راه را برای دستیابی به دستاوردهای زیر هموار میکند:
- نیازهای ذینفعان تعریف شده است.
- یک "زبان" مشترک توسط تیم ایجاد و درک میشود، بنابراین افراد میدانند که چه انتظاری از آنها دارند.
- برآورد هزینهها کامل، دقیق و معتبر است.
- تمام کارها با استفاده از یک رویکرد متدولوژیک مشترک انجام میشود.
- اکثر مشکلات خیلی سریع ردیابی و حل میشوند.
- محصولات قابل تحویل مورد انتظار، تولید و تحویل داده میشوند.
- دروس مختلف آموخته و راهحلها به سرعت اجرا میشوند.

دستاوردهای متدولوژی مدیریت پروژه
متدولوژی در چارچوب مدیریت پروژه (PM)
مدیریت پروژه چارچوب برنامهریزی، انجام و تحویل پروژهها از هر نوع، اندازه و ماهیت مختلف را فراهم میکند. چارچوب PM بر تحقق تغییر مورد نظر در راستای یک رویکرد متدولوژیک متمرکز است. در واقع، تغییر جنبه اصلی است که باید مدیریت شود. چارچوب PM نحوه مدیریت بهینه تغییرات را مشخص و تعریف میکند و متدولوژی به عنوان "راهی" برای تحقق سیستماتیک تغییر از نظر زمان، هزینه و کیفیت عمل میکند.
مدیریت پروژهها به معنای توصیف و انجام فعالیتهای مورد نیاز برای دستیابی به اهداف خاص است. به عنوان مثال، نگارش کتاب نوعی پروژه است که هدف آن نوشته شدن کتاب است. این هدف را میتوان با یک سری فعالیتها، از جمله تعریف موضوع، جمع آوری مطالب، ایجاد پیشنویس، تایپ، تصحیح و سایر موارد تحقق بخشید. بنابراین، از نظر مدیریت پروژه، نویسنده برای تألیف کتاب (که به معنای ایجاد تغییر است) باید کلیه فعالیتهای لازم را تعریف و سپس انجام دهد.

متدولوژی در چارچوب PM
چارچوب PM مجموعهای ساخت یافته از کلیه دانشهای مرتبط در مورد چگونگی ایجاد تغییر از نظر متدولوژی است. این مسئله یک الگوریتم دقیق از نحوه مدیریت یک پروژه خاص را توصیف نمیکند، اما یک نمای کلی از روشها، قوانین، فرایندها و استانداردهای مختلف را ارائه میدهد. در این راستا، متدولوژی مدیریت پروژه میتواند به عنوان سطح چارچوب PM تعریف شود.
در اینجا یک مثال ساده از چگونگی ارائه متدولوژی مدیریت پروژه در ساختار سلسله مراتبی آورده شده است:

بر اساس شکل فوق، چارچوب PM بر متدولوژی مدیریت پروژه مقدم است که متدولوژی نیز به نوبه خود بر مراحل چرخه عمر، روندها، وظایف و فعالیتهای مدیریت پروژه مقدم میباشد.
انواع رویکردهای متدولوژی مدیریت پروژه
در مدیریت پروژه، روشها و رویکردهای متنوعی وجود دارد که میتواند در مدیریت انواع پروژهها به کار گرفته شود. انواع مختلف متدولوژی مدیریت پروژه را میتوان به طور مشروط به رویکردهای سنتی و مدرن تقسیم کرد.
رویکرد سنتی
رویکرد سنتی شامل یک سری از مراحل متوالی در روند مدیریت پروژه است. این رویکرد، یک توالی گام به گام برای طراحی، توسعه و ارائه محصول یا خدمات است که مستلزم دستیابی به جانشینی در روند پیادهسازی و مزایای برنامهریزی مبتنی بر نقطه عطف و تیم سازی است. در فناوری اطلاعات و توسعه نرم افزار، این نوع روش "آبشار" نامیده میشود که در واقع یک بخش از کار به ترتیب خطی دنبال میشود.
متدولوژی مدیریت پروژه سنتی شامل مراحل زیر است:
- شروع (مشخصات مورد نیاز)
- برنامهریزی و طراحی
- اجرا (ساخت و کدگذاری)
- کنترل و ادغام
- اعتبار سنجی (تست و اشکال زدایی)
- تعطیلی (نصب و نگهداری)
رویکردهای مدرن
متدولوژیهای مدرن بر روی فرآیندهای خطی متمرکز نیستند، اما نگاهی جایگزین به مدیریت پروژه میدهند. برخی از روشها برای توسعه فناوری اطلاعات و نرم افزار بهترین گزینه هستند، در حالی که برخی دیگر میتوانند در تولید، بهبود فرآیند، مهندسی محصول و ... پیاده سازی شوند. رویکردهای مدرن PM از مدلهای مختلف فرایند مدیریت پروژه استفاده میکنند.

انتخاب متدولوژی مدیریت پروژه؛ رویکرد سنتی و مدرن
11 متدولوژی مدیریت پروژه برای پیاده سازی
انتخاب متدولوژی مناسب به نوع، اندازه و ماهیت یک پروژه وابسته است. انوع مختلف متدولوژی مدیریت پروژه از ساده و خطی تا پیچیده و انعطافپذیر فراتر از برنامهای است که چه کسی، چه کاری را در چه زمانی انجام دهد. در این بخش محبوبترین روشهای PM ارائه شده است. از لیست ارائه شده در ادامه این مقاله میتوانید بهترین متدولوژی را برای تیم پروژه خود انتخاب کنید.
انواع مختلف متدولوژی مدیریت پروژه
آیا تاکنون طرحی را شروع کردهاید که مطمئن باشید موفقیت بزرگی به دست می آورد، اما به دلیل از دست رفتن مهلت مقرر (deadline) و بودجه، هرگز به پتانسیل خود نرسیده است؟ اینجاست که ارزش مدیریت پروژه مشخص می شود. وجود یک ساختار برای راه اندازی و تکمیل پروژههایی که با برنامه استراتژیک شما همسو باشد، برای دستیابی به اهداف شما حیاتی است.
انواع مختلف متدولوژیهای مدیریت پروژه وجود دارد که میتوانید پیادهسازی کنید، اما هیچ مورد پسند مشهودی در بین تمام صنایع وجود ندارد. برای کمک به شما در انتخاب متدولوژی مناسب، در ادامه این مطلب، 11 روش مدیریت پروژه را که موفقیت آنها ثابت شده است، شرح داده میشوند. در پایان، این شما هستید که باید تصمیم بگیرید که کدام یک از روشها میتواند قویترین چارچوب را برای سازمان شما فراهم کند.
1- راهنمای PMBOK®
اگرچه راهنمای مجموعه دانش مدیریت پروژه (PMBOK) در "وضعیت ناب" از نظر فنی خود یک متدولوژی مدیریت پروژه نیست، اما بسیاری از مردم آن را به عنوان یک روش روشمند برای برنامهریزی، اجرا، کنترل و خاتمه پروژههای مختلف در نظر میگیرند. در همین حال، راهنمای PMBOK® فهرست گستردهای از بهترین شیوهها و ایدهها در مورد برنامهریزی و اجرای پروژههاست. لطفا توجه داشته باشید که پی ام باک فقط یک راهنما میباشد، اما یک متدولوژی مدیریت پروژه نیست.
ر
راهنمای PMBOK
مجموعه مدیریت پروژه (PMBOK) کل مجموعه فرآیندها، بهترین متدولوژیها، اصطلاحات و دستورالعملهای موسسه مدیریت پروژه است. PMBOK راهنمای نهایی برای استانداردهای مدیریت پروژه برای هر صنعت است و پنج مرحله مهم فرآیندی شروع، برنامهریزی، اجرا، کنترل و خاتمه را تشریح میکند. این دستورالعمل به طور مداوم با اطلاعات و روشهای جدید به روز میشود. اگر هنوز از بهترین استراتژیهای مدیریت پروژه برای تیم خود مطمئن نیستید، به شما پیشنهاد میکنیم تا با این راهنما شروع کنید.

چهار مرحله مهم پی ام باک
2- PRINCE2
PRojects IN Controlled Environment 2 (PRINCE2) مجموعهای از روشهای مبتنی بر فرآیند و رویکردهای مستند گرا میباشد که اجازه میدهد پروژههای مختلف را در بخش خصوصی هدایت کنید. PRINCE2 روش استاندارد دولت انگلیس است که ابتدا در این کشور توسعه یافت و امروزه یک نمونه عالی از متدولوژی مدیریت پروژه است که توسط صنایع و شرکتهای دیگر در سطح بین المللی مورد استفاده قرار میگیرد.

PRINCE2
PRINCE2 بر اساس فرآیندهای سازگار، مراحل کنترل شده (ابتدا، وسط، پایان)، منابع تخصیص یافته صحیح، بررسی منظم پیشرفت و همسویی با توجیهات تجاری است. یک هیئت مدیره بر پروژه نظارت میکند در حالی که تیم پروژه نقشه را اجرا میکنند. این تاکتیک برای سازمانهای بزرگتر، جایی که مستندات گسترده و مدیریت فرآیند مورد نیاز است، بهترین متدولوژی مدیریت پروژه است.
